MÜJDAT ÇOBANOĞLU

YAPAY ZEKÂ UYGULAMALARI HER ALANA GİRMEYE BAŞLADI.

Dünya insanları çağın gelişmeleriyle uğraşmaya başladı. Bugünlerde bizi anlayabilen, bir biçimde bizim gibi düşünebilen, bizim hareketlerimizi öykünmeyebilen ve bize benzeyen robotlar icat edilmeye başlandı. Bu robotlar; onlara kodladığımız özellikler sayesinde bu denli gelişmişlerdir. Hayatımıza giren yapay zekânın günümüzde kullanıldığı başlıca dört önemli alan bulunmaktadır.   

 Bu Robotlar;

- Ses tanıma,

- Görüntü işleme,

- Doğal dil işleme,     

- Düşünme Yetkisidir.   

Ses tanıma, bilgisayarların sesi tanıması hiç de kolay bir iş değildir. Yapılan konuşmalar sesbüyütürler aracılığıyla sayısallaşmakta, bu sık sayılardan sesler, seslerden de imceler ve sözcükler algılanmaya çalışılmaktadır. Konuşulanın doğru olarak anlaşılması, söyleyişlerin ayıklanması ve ne demek istendiğinin tam olarak anlaşılması son derece güç bir işlemdir. Yapay zekâ işlemleyicilerinin gelişmesi ve veri sayısının artması sonucunda, algılamada yüksek bir başarı oranı yakalanmıştır.   

Bireysel kullanımda özellikle Siri uygulaması günümüzde yaygın bir biçimde kullanılmaktadır. Siri, Apple'ın sanal yardımcı uygulaması olan ve IOS işletim dizgesine sahip aygıtlarında kullanılabilen bir dizgedir. Siri günümüzde bizim için ileti gönderip aramalar yapabilmekte, toplantılar düzenleyebilmekte, uyarılar yapabilmekte ve anımsatıcıları ayarlayabilmektedir. Kısacası Siri bizim günlük yaşamımızda yaptığımız tüm işleri yapabilen akıllı bir dizgedir.   Görüntü işleme Yapay zekâ; insan gözüyle ışık yansıtan her şeyi görmektedir.

İnsanlar, bebeklikten başlayarak gördüğü, öğrendiği şeyleri neredeyse ömür boyu bilmeye, hatırlamaya devam etmektedir. Az ışıkla, zor ve karışık görüntülerin içinde bile insan gözü çok ayrıntılı görebilmekte ve insan beyni bu görüntüleri algılayabilmektedir. Benzeş bir biçimde görüntü alıcı aygıtları ile görüntüler almakta ve bilişim gücüyle sayısal olarak algılanmaya çalışılmaktadır. Görüntü alıcı aygıtlarının her pikseli sayısal bir koda dönüşmektedir. Bu piksellerin ne olduğunu anlamak için yapay zekâ işlemleyicileri kullanılmaktadır.  

 Doğal dil işleme bir yazıyı okuyabilme ve okuduğundan anlam çıkarma bir bilgisayar için hiç de kolay bir iş değildir. Yeni yapay zekâ yöntemleri, özellikle derin öğrenme nedeniyle son yıllarda süratli gelişmiştir. Özellikle genel ağ devleri Google ve Facebook başta olmak üzere, yazılı olanı anlama konusunda son derece başarılı olmuşlardır. Google tam olarak ne aradığımızı ve bize hangi web sitelerini önermesi gerektiği hususunda dizgesini devamlı olarak yenilemektedir. Facebook ise kişiye özel içerikleri gösterip, kişiyi olabildiğince uzun bir süre sitesinde tutmak istemektedir.   Düşünme yetisi düşünme yetisi yapay zekânın en zor olan alanıdır.   

Hangi durumda ne yapılmalı?   

Örneğin bir araç kaçınılmaz bir şekilde kaza yapacaktır. Bir tarafta elinden tuttuğu çocuğu ile yolda yürüyen bir anne, diğer tarafta yol işçileri.

Araç hangi tarafa yönelmeli?   

Buna insan aklı bile zor karar verebiliyor. Peki! Bilgisayar ne yapabilir? Özellikle 2014 yılında insanların ne sorduğunu, nasıl hissettiğini anlayabilen bir yardımcı olan Amelia isimli robot geliştirildi. 2016 yılında; yürüme, konuşma ve gerçekçi yüz ifadeleriyle karşılık verebilme yeteneğine sahip işleybilim bir profesör geliştirildi. 2017 yılında yapay zekâya bellek özelliği ekledi. Günümüzde ise adını sıkça duyduğumuz Sophia isimli bir robot geliştirildi. Robot Sophia insana benzemesiyle hayret edilecek derecede dikkatleri üzerine çekti. Sophia insanların kendisine söylediklerini anlamakla kalmayıp, onlara yanıt verebilmekte ve özdeş bir insan gibi yarenlik edebilmektedir. Sophia insanların el, kol, yüz devinimleri ve konuşmaları öykünmesiyle diğer tüm yapay zekâlardan ayrılmaktadır.   

Edinim harcamaları, Robotların gelişmelere ayak uydurmasının sağlayacağı kolaylıklar yanında çeşitli edinim harcamaları olmaktadır.

Bunlardan belli başlı olanları;   

- Edinme maliyeti   

- Kurulum maliyeti,   

- Bakım giderleri,   

- Yazılım güncelleme maliyeti,   

- Robot hareketliliğini kolaylaştırmak için bina uyarlama maliyeti,   

- Kiralama gideri,   

- Robot çalıştırmak ve bakımını yapmak için işe alınacak uzman kişi maliyeti,   

- Yeni nesil yapay zekâ, robot ve özdevinimleri için robotları onaracak diğer robotların edinim harcaması söz konusudur.  

Yapay zekânın yaşamımıza kattığı kolaylıklar yapay zekâ geçmişten günümüze pek çok yarar sağlamış ve yaşamımızı kolaylaştırmıştır. Yapay zekânın iyi ve kötü yanları olduğu gibi kaygı verici yanları da bulunmaktadır.

III. Dünya savaşının robotlarla mı olacağı insanları düşündürmektedir. Bu duruma çift yönlü baktığımızda savaşlarda insanlara zarar veren robotlar yerine;   

-Halka yardımcı,   

-Onları koruyabilecek,   

-Savaş durumlarında yerlerini saptayıp kurtarabilecek,   

-Gıda, su ve ilk yardım gibi gereksinimleri karşılayacak robotlar da yaratılabilir.  

Kullanım alanları günümüzde yapay zekâyı pek çok yararlı işte kullanmaktayız. Bu alanlardan biri tıp alanıdır. İlaç tasarımının hızlanmasında yapay zekâ kullanılmaktadır. Mikroskobik hücre dokusu görüntülerinden tümörlü hücreleri anlamak için yine yapay zekâ kullanılır. Daha önce pankreas kanseri tanısı konmadan bireylerin pankreas hastası olduğu öğrenilebilmektedir.   

Diğer alanlardan biri de sürücüsüz arabalar olarak bilinen özerk araçlardır. Büyük bir ivme kazanan yapay zekâ alanı, güç geçtikçe yeni verilerle gelişmektedir. Kullanmakta olduğumuz dizüstü bilgisayarlardan çamaşır, bulaşık ve kurutma makinelerine, uçakların otomatik pilotlarından insansız hava araçlarına, fabrikalarındaki robotlardan dronlara kadar hepsi yapay zekânın birer örneğidir.      

Yapay zekâ sayesinde trafikte en kolay yoldan daha kısa zamanda gidilebiliyor, dilini bilmediğimiz insanlarla anlaşabiliyor; ilgi alanımızın aynı olduğu farklı bölgelerde yaşayan insanlarla arkadaş olabiliyoruz. Arabalarda kullanılan ses tanıma ve otomatik park etme özelliği,  akıllı ev uygulamalarında merkezi sıcaklık, su sıcaklığı, elektrik ve aydınlatma özelliklerine kadar kullanabiliyoruz. Kısaca tüm bunlar yapay zekânın hayatımızı nasıl kolaylaştırdığının göstergeleridir. Ama kontrolsüz bir yapay zekanın ise daha neler veya kötü işler yapacağının da hesabını şimdiden yapmalıyız diyorum.