ÖZCAN KANMAZ

Türkiye'de Para ve Faiz Politikaları Üzerine-2

İktidarların/Hükümetlerin Faiz ile imtihanı.

2002 yılında AK Parti Seçimleri kazandı, tek başına Hükümeti kurdu ancak kendi hazırladığı Bütçesi ve Ekonomi Politikalarını 2003 yılında hayata geçirmeye başladı. 

Türkiye Ekonomisi uzun süre Faiz kıskacında devam ederken, Uygulanan Faiz Politikalarının yanlışlığı/tercihi İktidarları, “Uluslararası Para Fonu” yani IMF’ nin (The International Monetary Fund**) kucağına itmiştir. 

Böylece Hükümetler bir nevi IMF’nin Ekonomi Politikalarını uygulamışlar, uygulamak zorunda kalmışlardır. Buna en güzel sözü Atalarımız söylemiştir.

“Parayı veren Düdüğü çalar* “

Geçmiş Hükümetler “Güçsüz veya Koalisyonlar” ile icraatlarını sürdürürken Ekonomi Programları/Politikalarıyla ya çelişmişler ya da birbirlerine ayak diretmişlerdir. 

* 

Dünyada 200 yıldır uygulanan Kapitalist Ekonomi Sistemde İngiliz İktisatçı John Maynard Keynes’ in Modelidir.

Bu modelde Ekonomi Politikası Araçları;

- Maliye Politikası

- Para Politikası

- Alternatif Politikalar.

*

Ülkemizde de son 70-80 yıldır Kapitalist Ekonomi Sistemi uygulanmaktadır.  

Hükümetlerin güçsüzlüğü ve Siyasi İrade Zayıflığı nedeniyle uyguladıkları Ekonomi Politikası Araçları;

Maliye Politikası: BORÇLANMA yani Borç alma üzerine,

Para Politikası: Faiz veya Yüksek Faiz.

Ülkeleri kendisine Sürekli Borçlanmada mecbur kılan IMF, böylece Ülkeleri “Yüksek Faiz” ile borç vererek kontrolüne/kıskacına almaktadır. 

*

Bir başka çıkmaz da Türkiye’nin bütçe açığı sorunu. 

İktidar olmak, Hükmetmek sanıldığı gibi kolay değil, ateş topu bir durum. Sebebi ise Bütçe Gelirleri Bütçe Giderlerini karşılayamaması. 

Yani Türkiye Cumhuriyetinin Bütçesinde Gelirleri Giderlerine yetmiyor.

Türkiye’ nin Bütçe açığını karşılayacak ne YÜKSEK KATMA DEĞERLİ bir Ürünü ne de PETROL’ ü var.  Türkiye yıllık 40-50 Milyar Dolar HAM PETROL’ e vermektedir. 

2022 Yılı için;

Bütçe Gelirleri 1.470 Milyar TL.

Bütçe Giderleri 1.750 Milyar TL. 

Türkiye, Ak Parti Hükümetleriyle başlayan bir süreçte IMF’ siz ve Düşük Faiz Politikalarını uygulayarak, 

240 Milyar TL.’lık Bütçe açığını Ekonomi Politikaları araçları ile çözmeye çalışıyor, bunu yaparken de IMF’ nin kıskacına düşmemeye de dikkat ediyor.

2002 öncesinki Hükümetlerin IMF’ den borç para ve %100‘lerde hatta Kriz Dönemlerinde %500-600’ lere varan Yüksek Faizlerle borçlanarak Devleti İdare etmeye çalışmışlar. 

Tabii ki bu sürdürebilir bir durum değildir. 

2002’ den sonra yani Ak Parti Hükümetleri 2003 yılından itibaren kendisine has ve IMF’ den bağımsız Ekonomi Politikalarını uygulamaya çalıştılar.

Ak Parti Hükümetlerinin uyguladığı 2 önemli noktayı vurgulamak istiyorum.

1- IMF’ den kurtulmak,

2- Kaçınılmaz olan Bütçe Açıklarını Düşük Faiz ile karşılaması.

Ak Parti Hükümetleri, Türkiye’ nin IMF’ye olan borçlarını ödedikten sonra iç ve dış Siyasi, Ekonomik, vd. baskı ve manipülasyonlara rağmen girdiği Seçimlerde “Yüksek Halk Desteğini” alarak IMF kapısını bir daha çalmamak üzere tüm tedbirleri aldı.

Ak Parti Hükümetlerinin kendisine ait Bütçeyi hayata geçirdiği 2003 yılından itibaren “Merkez Bankasının Politika Faiz Aracını” önemli bir enstrüman olarak kullandı.

Çünkü Hazine Bütçe Açıklarını Borçlanarak karşılamakta ve bu borçlanmanın maliyeti (Merkez Bankası Politika Faizleri) çok çok önemliydi. 

2022 yılı rakamlarına göre;

Bütçe Açığı 240 Milyar TL. Merkez Bankası Politika Faiz’i Uygulamasının bir sonucu olarak Borçlanma Faiz oranı ortalama %10-12 civarında. 

AK Parti geldiğinde Politika Faizleri %60-70 civarındaydı. 

Yani 240 Milyar TL.‘ nin O günün şartlarında borçlanma sı durumunda % 60 ile borçlanmasının yıllık maliyetleri,

240.000.000 TL. X % 60 : 144 Milyar TL. ( 2003 yılı faizleri aynı kalmış olsaydı )

240.000.000 TL. X %10 :  24 Milyar TL. (2022 yılı faizine göre)

Yani Yıllık 144 - 24 : 120 Milyar TL. Hazinenin KAR’ı olmuş, yani Türkiye’yi İdare eden Hükümet Hazine Borçlanmasının Faiz Kuru ile azaltmış, Devletin kasasında her yıl 100-120 Milyar TL. Kalmıştır, Faiz Lobisinin cebine gitmemiştir. 

En önemlisi de 

Ak Parti Hükümetleri yaklaşık 20 yıldır Türkiye’ yi yönettiği göz önünde bulundurursak, 

Hazinenin 20 yıllık Borçlanma Maliyetleri;

Yıllık 120 Milyar TL. X 20 yıl: 2.400.000.000 TL. ( yaklaşık 2,5 Trilyon TL.)  Devletin kasasında çıkmamış, Devletin Parası yani Milletin Parası Faiz Lobisine gitmemiştir.

Selametle Kalın… / Kasım 2022

Özcan KANMAZ

( İktisatçı- Kamu’ da Yönetici )

Mail: [email protected]

* istenilen bir şeyi alabilmek için para ödemek gerekir, parasını ödeyen kimse istediği şeyi elde eder.

** Uluslararası Para Fonu