PROF. DR. ORHAN ÖZÇATALBAŞ

YAZI DİZİSİ 3

Küresel ölçekte açlığın sonlandırılması (Zero Hunger) konusu da yoksulluk konusunda da olduğu gibi ne yazık ki geçtiğimiz asırda sonlandırılamamıştır ve 21. Yüzyılın da öncelikli konuları arasındadır.

Halen dünya genelinde açlık konusunun gündemde yer alması uluslararası işbirliği ve dayanışmanın etkinsizliği hakkında bilgi sunmaktadır.  Her ne kadar yetersiz beslenen insan sayısının, hızlı ekonomik büyüme ve artan tarımsal verimlilik nedeniyle son yirmi yılda neredeyse yarı yarıya azalmış olsa da bunu yeterli görmek doğru değildir. 

Yine de belirtmek gerekir ki, geçmişte kıtlık ve açlık çeken birçok gelişmekte olan ülke artık beslenme ihtiyaçlarını karşılayabiliyor, durumdadır. Özellikle Orta ve Doğu Asya, Latin Amerika ve Karayipler’in aşırı açlığın ortadan kaldırılmasında büyük ilerleme kaydettiğini söylemek gerekir. Burada tekrar belirtmek gerekir ki aşırı açlık ve yetersiz beslenme birçok ülkede kalkınmanın önünde büyük bir engel olarak yer almaya devam etmektedir. Öyle ki 2017 itibariyle, genellikle çevresel bozulma, kuraklık ve biyolojik çeşitlilik kaybının doğrudan bir sonucu olarak, kronik olarak yetersiz beslendiği tahmin edilen 821 milyon insan bulunmaktadır ve beş yaşın altındaki 90 milyondan fazla çocuk tehlikeli derecede fiziksel olarak zayıftır. Bölgesel olarak bakıldığında Güney Amerika yanında Afrika'nın neredeyse tüm bölgelerinde yetersiz beslenme ve şiddetli gıda güvensizliği artıyor, görünmektedir.

2017 yılında Asya, dünyadaki aç insan nüfüsunun yaklaşık üçte ikisini, yani yüzde 63'ünü oluşturmakta iken 8 yetişkinden 1'inden fazlası obez durumdadır. UNDP Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları, 2030 yılına kadar her türlü açlığı ve kötü beslenmeyi sona erdirmeyi ve tüm insanların, özellikle çocukların tüm yıl boyunca yeterli ve besleyici gıdaya sahip olmasını sağlamayı hedeflemektedir. Buna ulaşmak için ise sürdürülebilir tarımı teşvik etmek, küçük ölçekli çiftçileri desteklemek ve ayrıca toprağa, teknolojiye ve pazarlara eşit erişim sağlamak konuları önemli uygulama alanları olarak belirtilmektedir. Yine, çalışanların %26’sının istihdam edildiği tarımda verimliliği artırmak için altyapı ve teknolojiye yatırım yapılmasını sağlamak için uluslararası işbirliğine olan ihtiyaç (tr.undp.org, 2022) ise somut olarak ifade edilmektedir.

Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı’nda (BMKP/UNDP) “Açlığı bitirmek, gıda güvenliğine ve iyi beslenmeye ulaşmak ve sürdürülebilir tarımı desteklemek” şeklinde yer alan ikinci amaca ulaşmak ve başarılı olmak için 8 hedef belirlenmiş olup bunlar aşağıda verilmiştir (UNDP, 2021): 

1. 2030’a kadar açlığın sona erdirilmesi ve özellikle yoksullar ve çocuklar da dâhil kırılgan durumda olan kişiler başta olmak üzere herkesin bütün yıl boyunca güvenli, besleyici ve yeterli miktarda besine erişiminin güvence altına alınması

2. 2030’a kadar yetersiz beslenmenin tüm biçimlerinin ortadan kaldırılması (2025’e kadar, 5 yaş altı çocukların büyümelerini engelleyen unsurlar konusunda üzerinde anlaşmaya varılan uluslararası hedeflerin gerçekleştirilmesi de buna dâhildir) ve genç kızlar, hamile kadınlar, emziren anneler ve daha yaşlı insanların beslenmeyle ilgili ihtiyaçlarının ele alınması

3. 2030’a kadar tarımsal verimliliğin ve özellikle kadınlar, yerli halklar, çiftçilikle uğraşan aileler, göçebe çobanlar ve balıkçılar olmak üzere küçük çaplı gıda üreticilerinin toprağa, diğer verimli kaynaklara ve girdilere, bilgiye, finansal hizmetlere, piyasalara ve değer temini ve tarım dışı istihdam olanaklarına güvenli ve eşit erişiminin sağlanması aracılığıyla gelirlerinin iki katına çıkarılması

4. 2030’a kadar sürdürülebilir gıda üretimi sistemlerinin güvence altına alınması ve üretimi ve üretkenliği artıran, ekosistemlerin sürdürülmesine yardımcı olan, iklim değişikliğine, aşırı hava koşullarına, kuraklığa, sellere ve diğer felaketlere uyum sağlama kapasitesini güçlendiren ve toprak kalitesini devamlı olarak artıran dayanıklı tarım uygulamalarının hayata geçirilmesi

5. 2020’ye kadar tohumların, kültür bitkilerinin, çiftlik hayvanlarının ve evcilleştirilmiş hayvanların ve onların vahşi türleri