DR SİNE ARAS AKTEN

New York bir şehir değil, bir metindir. Her mahallesi bir paragraf, her çatlak duvar bir dipnot, her direniş ise yeni bir bölüm. Bu şehir, sıradanlığın içinde olağanüstü yaşamların yazıldığı, mücadelenin kendine ev yaptığı yerdir. Bazen sessizlikle yok olan destansı hikayeler...

Central Park’ın Altında Unutulmuş Bir Köy vardır mesela, adı Seneca Village… Bugün Central Park’ın içinde yürürken, kimse o çimenlerin altında gömülü bir tarihin izlerini fark etmez.

Seneca Village, 1825 yılında özgür siyah Amerikalılar tarafından kurulan bir yerleşim yeriydi. Evleri, kiliseleri, okulları vardı. Ancak 1857’de park yapılacağı gerekçesiyle zorla tahliye edildiler. Bu hikâye, New York’un en yeşil alanının, aslında bir özgürlük hayalinin yıkıntıları üzerine inşa edildiğini anlatır. Bugünün park yürüyüşü, geçmişte bir yuvanın sessiz çığlığıdır. Ya da bir başkası.. Stonewall Ayaklanması gibi..

Greenwich Village’daki Stonewall Inn, sıradan bir bara benzese de bir devrimin kıvılcımını taşıyordu. Polis baskınlarına karşı LGBTQ+ bireylerin yıllardır süren sessizliği, 28 Haziran 1969 gecesi isyana dönüştü. Bu olay, küresel eşitlik mücadelesinin simgesi hâline geldi. Bugün Pride yürüyüşlerinin başladığı yer, o gece sokağa çıkanların cesaretiyle yankılanıyor hâlâ. Her şeyin yangın ile başladığı bir şehir burası. Öyle ki Hip-Hop’un belki de sonunda ortaya çıkan ses.. 1970’lerde Bronx mahallesi, sistematik ilgisizlik, ekonomik çöküş ve bilinçli ihmal nedeniyle adeta haritadan silinmek üzereydi. Yangınlar, çökertilen binalar ve artan suç…

Ama işte tam bu yıkımın ortasında, gençler kendi hikâyelerini turntable’lar, mikrofonlar ve dans pistleriyle anlatmaya başladılar. DJ Kool Herc’in 1520 Sedgwick Avenue’de verdiği parti, dünyanın en etkili kültürel hareketlerinden biri olan Hip-Hop’un doğuşunu müjdeledi. Bronx yıkıldı ama içinden ritimle yeniden doğdu. Ya da The Garment District’teki Göçmen Kadınların Sessiz İsyanı…

1900’lerin başında Manhattan’daki Garment District, binlerce göçmen kadının sömürüldüğü, saatlerce çalıştırıldığı atölyelerle doluydu. Çoğu İtalyan ve Yahudi göçmeni olan bu kadınlar, ücret eşitsizliği ve sağlıksız koşullara karşı 1909’da grev başlattı: “Uprising of the 20,000” olarak bilinen bu direniş, Amerika’daki en büyük kadın işçi hareketlerinden biri oldu. Sessiz eller, dikiş makinelerinden devrim çıkardı.

New York’ta para bile direnir..

Wall Street’in gölgesindeki Zuccotti Park, 2011 yılında “%99’un sesi” oldu. Gelir adaletsizliğine, kurumsal açgözlülüğe ve sistemsel yozlaşmaya karşı yükselen ses, dünya çapında yankılandı. Bu hareket, her ne kadar kalıcı bir siyasi değişim yaratmasa da, sistemsel adaletsizlik kavramını küresel bilince soktu.

New York’un gücü, gökdelenlerinden değil; geçmişin üstünü örtmeyen hafızasından gelir. Bu şehir, yıkıldığında susmaz; müzik yapar. Sustuğunda pes etmez; duvarlara yazar. Bastırıldığında kaybolmaz; yeni bir kültür doğurur. Ve belki de asıl mesele, New York’un bir “başarı hikâyesi” değil, bitmeyen bir “direniş romanı” olduğunu unutmamaktır. Her jenerasyon bu romana bir satır ekler. Şimdi söz sırası LA’de… Görülmezlerin Yangını başladı.