DR SİNE ARAS AKTEN

Hastanede anesteziden yeni çıkmış hastaların böbreklerini kontrole çağrılırdım. Yeni yeni ayılan hastaların yüzünde hafif bir hafıza kaybı ve bilincini geri kazanmasının ağrı ile karşılaşması ile hayalkırıklığıda geçiş yaptığı kısa bir mutluluk olur. Gülümser. Ameliyat bitmiştir. Hayattadır. Ama ağrılıdır. Fakat ağrı kesiciler ile hafifletilmiş bu durumu kabullenmiş bir haldedirler.

Halk arasında ‘Narkoz’ ameliyat için gereklidir. Nedir Narkoz? Antik Yunanca νάρκωσις, nárkōsis - günümüzde νάρκωση, nárkosi), kimyasal maddelerle sağlanan, kontrollü yapay uyku. İnsanlığın ağrıya karşı yakaladığı ilk başarı; opyum (poppy), hyoscyamus (banotu), alkol ve adamotunun (mandragora) kullanılmasıyla elde edilmişti. İlk uygulamasına dair bilgiler MÖ 1200 yıllarında Antik Yunanistan'a kadar uzanmasına karşın bilimsel anlamda kullanımı 19. yüzyılın ikinci yarısından itibaren olmuş! Sonra sonra tıbbı uygulamalarda uygulanılmaya başlamış.

Solunum ve dolaşım fizyolojisinin incelenmesi, gazların bulunmasına ve bunların deneysel olarak inhalasyonlarına öncülük yapmış! J.B Van Helmont (Belçikalı Kimyager) 17. Yüzyıl ortalarında atmosferde olan gazlardan daha farklı bir gaz grubu tanımlamış, bu gazları sınıflandırmıştı. Diş hekimi olan Horace Wells, 1844 yılında dişlerinden birini azot protoksit inhalasyonu ile ağrısız olarak çektirdiğini anlatmıştı!

Damar yolu ile anestezinin öncüsü Pierre Cyprien’dir. 1872 yılında kloral hidratlı intravenöz uygulamış ve bunun tüm anestezikler arasında en güçlü olduğunu savunmuştu. Yani… Genel anestezi, geçici olarak bilinç kaybı ile birlikte duyu fonksiyonlarının ortadan kalkmasıdır. Halk arasında "narkoz" anestezi ile eşanlamlı olarak kullanılsa da, narkoz; tam bilinç kaybı olmadan duyarlılığın ortadan kalkmasıyla oluşan belirgin uyuşma halidir. Kimyasal yol ile ağrıyı azaltarak komplike ameliyatlardan en az hasarla çıkmayı sağlayan anestezi departmanı, tıpta beden için olmazsa olmaz bir departman olmaya yüzyıllardır devam ediyor. Konu insan ve bedeni… Mühim! Ya konu insanlar ve insanlığın selameti ise… O daha mühim!

Toplumlar da üzerlerine yapılacak ağır ameliyatlarda narkoz alırlar. Narkoz maddeleri ile övünç veya korku arttıran ve azaltan şeylerdir. Çoşkulu bir marştan, korkutan ve stress yaratan bir ortama, din simsarları ile maneviyata çalışan söylemlerden, sevilen yüzlerin sırıtık şarkılarına kullanılan bu narkoz maddeleri ile toplum itinayla uyuşturulur. Dün akşam sanki yoğun bakımdaki o halimi anımsadım. Hasta için çağrılmışım, ve hasta uyanmış. Gözümün içine ağrılı ama gülerek bakıyor. Dün sanki o narkozlu uykudan uyanan bir halkın uyanabilmek için ilk silkinişine tanık oldum. Ağrılı olacak. Ama sabır… İyileşme başladı.