MEHMET CAN

Suudi Arabistan’ın çölde inşa edeceği kent Neom tasarımıyla merak uyandırdı. Tebük Çölü’nü kesen, aynalı, trilyon dolarlık bir kanal oluşturuyor. Neom yaşama elverişsiz bir çölün ortasında kurulu, duvar olarak tasarlanmış, hava geçirmez ve ancak teknoloji sayesinde yaşanır kılınmış bir şehir. Aynalı duvarları otoyol polislerinin güneş gözlükleri gibi dışa kapalı, ifadesiz ve tekinsiz. İçerisi pastoral bir tekno-ütopya olarak gösteriliyor. Ağaç ve yapraklardan oluşan vadisiyle adeta yeni Babil. Bina ne kadar dev, etik ne kadar bozuk olursa olsun biraz yeşillikle herşeyin üstünü örtmek mümkün. Günden güne harap olmuş dünyamız için bir çözüm denemesi olarak görülüyor.

New York’un yaklaşık 33 katı büyüklüğünde olacağı duyurulan Neom şehri, Suudi Arabistan’ın kuzeybatısında Kızıl Deniz’e kıyısı olan Tebük bölgesinde inşa edilecek. Anlam itibariyle Yunanca “Neo” (Yeni) ve Arapça “Müstakbel” (Gelecek) kelimelerinin birleşimi, yani “Yeni Gelecek” demek olan Neom, çöl üzerinde 25.900 kilometrekarelik bir alanı kaplayacak. Neom, Suudi toplumunu modernleştirme ve Suudi Arabistan ekonomisini petrole bağımlı kılmaktan kurtarmayı amaçlayan “2030 Vizyonu”  adlı projenin bir parçası olarak kabul görmekte.

Geleceğimizin böyle görüneceğini varsayabiliriz. Gezegenimizi yaşanmaz hale getirmek için uğraşıyoruz. Mega zenginler şimdiden uzay kolonilerinin hayalini kuruyorlar.Neom kentinde bazı unsurlar radikal değişimleri beraberinde getiriyor. Plana göre otomobilsiz bir şehir olacak ve insanlar bir ucundan diğerine tren ile taşınacak. Kentin sakinleri tüm günlük ihtiyaçlara beş dakikalık bir yürüyüşle ulaşabilecek, açık hava kayak tesisleri ve “uçtan uca 20 dakikalık yüksek hızlı tren” gibi diğer avantajlara da erişebilecek.Hava taksisi olarak kullanılacak helikopterler, teslimat İHA’ları ve robot hizmetliler gibi teknolojik oyuncaklar planlanıyor. Projede, 500 metre yüksekliğindeki, 200 metre genişliğindeki bu yapıda insanların ılıman bir mikro iklime sahip karbon nötr bir balonda yaşar gibi araçsız ve neredeyse tamamen sürdürülebilir şekilde yaşamını devam ettirmesinin anahtarı ise yapay zeka olarak belirlenmiş. Neom’un bir diğer dikkat geçen projesi Oxagon adı verilen ve deniz üstünde yüzen bir sanayi bölgesi oldu. 40 kilometrekare büyüklüğünde olması planlanan bölgenin dünyanın en büyük sanayi sitesi olması bekleniyor. Türkçe anlamı “sekizgen” olan Oxagon, Kızıldenizi kıyısına inşa edilecek.Dünyanın önde gelen konteyner terminallerinden biri olması hedeflenen Oxagon’un aynı zamanda Ortadoğu’nun teknoloji merkezi haline gelmesi de planlanıyor. Organize sanayi bölgesinin yeşil enerji üreten tesislere ve dev teknoloji şirketlerine ev sahipliği yapması bekleniyor. Aynı zamanda sanayi bölgesinin yakının Neom Uluslararası Havalimanı’nın da yer alacağı açıklandı.

Prens Selman, projenin 2030 yılına kadar sürecek olan “ilk aşamasının” 1,2 trilyon Suudi riyaline (yaklaşık 321 milyon dolara) mal olacağını açıkladı. Devlet sübvansiyonlarının yanı sıra Neom’un potansiyel finansman kaynakları arasında özel sektör ve 2024’te ilk halka arz yer alıyor.

Prensin, yardımcılarından ve planlamacılarından ‘Suudi Arabistan’ın kendi ‘piramitlerine’ sahip olmasını ve bu kentin inşası ile krallığın diğer bölge ülkeleri kadar küresel olarak tanınmasını istediği bilinmekte. Neom’u inşa etmenin temel amacının da ‘Suudi Arabistan’ın kapasitesini artırmak için, Suudi Arabistan’a daha fazla insan getirmek’ olduğu belirtiliyor. Kadınların en temel insan haklarının dahi göz ardı edildiği bir ülkenin Sophia gibi kadın görünümlü yüksek yapay zeka sahibi bir robota vatandaşlık vermesinin anlamı çok manidar. Bütün bunlar, Arap edebiyatındaki başka gelişmelerle beraber düşünüldüğünde, karşımızda belki de doğum sancıları çeken bir “Arapfütürizm” akımını görmekteyiz.